ALGEMEEN

Kaag (dorp) is gelegen op een eiland in de Kagerplassen, de enige manier om er te komen is met een pontje. Het dorp leeft voornamelijk van het toerisme, waarvan het veel belangstelling heeft dankzij de uitgebreide mogelijkheden om te watersporten.

De naam Kaghe, wat "buitendijks land" betekent, komt voor het eerst voor in 1308. Tot aan het eind van de 16e eeuw was Kaag het grootste dorp van het gebied Alkemade.

Kaag (dorp) heeft thans ca. 350 inwoners.

Hoogmade ligt ten oosten van Leiden en ten noord-westen van Alphen aan den Rijn. Hoogmade is een dorp dat sinds 1255 genoemd wordt in geschriften. Het had gedurende de periode van circa 1255 tot 1855 grote zelfstandigheid als hoge heerlijkheid. Dat kwam onder meer tot uiting doordat in Hoogmade hoge straffen konden worden uitgesproken. Vanaf 1855 hoorde Hoogmade bij de gemeente Woubrugge, vanaf 1991 maakte het dorp deel uit van de gemeente Jacobswoude en Hoogmade is in 2009 opgegaan in de gemeente Kaag en Braassem. Het heeft ca. 1700 inwoners.

Hoogmade ligt aan het riviertje de Does. Ten oosten van Hoogmade ligt de Wijde AA.

Leimuiden maakte deel uit van de gemeente Jacobswoude. Leimuiden (Liethemuton, Leijthemuthe, Leijmuijden) heeft de betekenis van ‘monding van de Lede, Lei of Liethe’. Het ligt ten noorden van de oude veenrivier de Drecht; ten oosten liggen de Westeinder plassen, ten zuidoosten ligt de Wassenaarse polder, ten zuidwesten het Braassemermeer en ten noorden de Haarlemmermeerpolder.

Vanuit de noordelijke grens van het Romeinse Rijk, de Limes, zijn kolonisten ter hoogte van het toen al door de Romeinen verlaten fort Albaniana in Alphen a/d Rijn, in noordelijke richting begonnen aan de ontginning van het moerasachtige deltagebied, her en der nederzettingen stichtend. Er ontstond een infrastructuur (o.a. de Herenweg) die lange tijd als handelsroute tussen Alphen en Amsterdam heeft gediend.

In enkele rekeningen van de Graven van Holland uit 1040 komt de naam Liethemuton al voor. De 21e bisschop van Utrecht, Wilhelmus I, geeft op 28 december 1063 aan de abt van Echternach het recht op de helft van de opbrengsten van enkele kerken in Holland waaronder de kerk in Liethemuton.

De inwoners van o.a. Leimuiden, Warmond en Oude Wetering gingen in Leimuiden naar de houten kapel die alleen bereikt kon worden via paden door moerassige rietlanden waarbij een springstok onontbeerlijk was.

Op 17 september 1806 is de huidige dorpskerk in gebruik genomen nadat in 1772 het oude gebouw was afgekeurd.

Het huidige Leimuiden heeft ca. 5000 inwoners en ligt aan de N207 en nabij de A4.

Nieuwe Wetering ligt ten westen van de snelweg A4. Tussen de A4 en het dorp is loopt de HSL. Ten westen van het dorp ligt een tuinbouwgebied. De bebouwing vormt een soort lint. Het dorp heeft het minste aantal straten van alle dorpskernen van voormalig Alkemade. Nieuwe Wetering heeft geen winkels, maar (evenals de overige kernen) wel een intensief verenigingsleven. Hierdoor heeft Nieuwe Wetering, ondanks de geringe omvang, toch een eigen identiteit.

Het dorp heeft ca. 700 inwoners.

Oud Ade is een relatief jong dorp dat ligt in de Vrouw Vennepolder en de Akkerslootpolder. Voor het droogmaken van beide polders zijn molens gebruikt, die nu nog intact zijn. De Vrouw Vennemolen is gebouwd in 1632 en na herbouw in 1835 en restauratie in 1998 nu weer in gebruik genomen.

Oud Ade heeft ongeveer 800 inwoners.

Oude Wetering ligt in het noordoosten tegen Roelofarendsveen aan. Het dorp komt als eerste in 1342 in de boeken voor en richt zicht in die tijd op de visserij en zeilvaart. Nog steeds zijn er zeilscholen, jachthavens en worden er boten verhuurd. Het Braassemermeer is dan ook dichtbij. Een brug verbindt het dorp met Weteringbrug in de gemeente Haarlemmermeer.

Het dorp heeft ca. 4200 inwoners. De detailhandel in de voormalige gemeente Alkemade is hoofdzakelijk geconcentreerd in de dorpen Oude Wetering en Roelofarendsveen. In het centrum van Oude Wetering bevindt zich het winkelcentrum De Meerkreuk.

Niet lang nadat in 1342 de dorpen Rijpwetering, Oude Wetering en Nieuwe Wetering hun naam kregen, ontstond het dorp Roelofarendsveen. Lange tijd was het dorp even groot als Oude Wetering. In 1749 bestond Roelofarendsveen uit 110 huizen. Nu is Roelofarendsveen met ca. 11.000 inwoners de grootste kern in de gemeente Kaag en Braassem.

Ten oosten van Roelofarendsveen ligt het Braassemermeer en in het noorden sluit het aan op de Haarlemmermeerpolder. Roelofarendsveen (voor inwoners: ‘De Veen’) levert 25% van de Nederlandse tulpenproductie en op de plaatselijke watertoren zijn sinds 1986 grote tulpen aangebracht. Tijdens de befaamde Veense kermis (derde weekend van september) vindt ook een bloemencorso plaats.

Belangrijkste evenement is de Veense kermis in het derde weekend van september.

Rijnsaterwoude maakte voor de fusie deel uit van de gemeente Jacobswoude. Rijnsaterwoude ligt aan de Herenweg, parallel aan de provinciale weg de N207 ten noorden van Alphen aan den Rijn.

Rijnsaterwoude ligt in de Rijnsaterwoudsche Polder. Ten westen van Rijnsaterwoude ligt het Braassemermeer. Het dorp telt ca. 1500 inwoners

Rijpwetering is van oorsprong een dorp waar veel veeteelt plaatsvond. Ook nu ligt het dorp nog tussen de weilanden en kent het een overwegend agrarisch karakter.

De bebouwing vormt evenals die in Nieuwe Wetering een lint langs de Rijpwetering, de vaarweg van de Koppoel naar de Wijde Aa.

De Rijpwetering is door de beweegbare bruggen bevaarbaar, maar het grote aantal bruggen weerhoudt de meeste mensen van een tocht van Kagerplassen naar de Braassem. In Rijpwetering vindt men een aantal jachthavens.

Ook kent het dorp met het Hertogspark een uitstekende sportaccommodatie en sporthal, waar o.a. voetbal, hockey, tennis en handbal beoefend worden.

Een bekende Ripper is de wielrenner Joop Zoetemelk, waarvan in het dorp ook een standbeeld te vinden is.

Rijpwetering heeft circa 1700 inwoners.

Woubrugge behoorde vanaf 1991 tot de gemeente Jacobswoude. Voor deze fusie telde de gemeente Woubrugge inclusief het dorp Hoogmade en de buurtschap Ofwegen ongeveer 5.000 inwoners. Woubrugge ligt ten noord-westen van de plaats Alphen aan den Rijn. Het dorp heeft een karakteristiek kerkje gelegen naast de brug van de doorgaande weg (N446) over de Woudwetering. Het dorp is verder vooral bekend bij watersporters vanwege de aanwezigheid van diverse jachthavens.

Langs het Braassemermeer loopt de Staande Mastroute. Dit is een route voor (zeil)boten met een opbouw van meer dan zes meter. De route loopt vanaf het IJsselmeer naar de Deltawerken en weer terug. Bruggen en sluizen op deze route zijn op elkaar afgestemd, zodat de route in principe binnen 24 uur te varen is.

Woubrugge ligt in de Polder Oudendijk, langs de Woudwetering. Ten noorden van Woubrugge liggen de Braassemermeer en de Wijde Aa.

Bilderdam is een buurtschap dat grotendeels in de Zuid-Hollandse gemeente Kaag en Braassem ligt, maar ook enkele huizen in de gemeenten Nieuwkoop en Uithoorn heeft staan. Bilderdam ligt ten noordwesten van Alphen aan den Rijn.

Bilderdam ligt in de Wassenaarsche polder. Ten noorden van Bilderdam liggen de Westeinder Plassen en ten zuiden liggen de Langeraarse plassen. Doordat het dorp in drie gemeenten ligt, ligt het ook nog eens op de grens van Noord- en Zuid-Holland. De gemeente Uithoorn ligt namelijk in Noord-Holland.

Het buurtschap heeft ca. 100 inwoners.