Nieuwsbrief mei: Groen/blauw en wat grijs

Samen voor Kaag & Braassem staat voor gezondheid en welzijn. Gezondheid en welzijn kan alleen functioneren bij een goed milieu en daarbij zijn groen en blauw enkele belangrijke onderdelen. Groen staat voor de (semi) natuur en blauw voor water.

Om het niet al te ingewikkeld te maken volgt nu een kleine verhandeling over groen en met name de grootste groene elementen BOMEN. 

Van oudsher leven de mensen al samen met bomen.

• Als schuilplaats

• Als uitkijk

• Als baakbomen, markeerde terrein eigendommen

• Als gerichtsbomen, werd recht onder gesproken en de schuldigen in opgehangen

• Als weggeleiders

• Als brandstof

• Als bouwelementen

Extra en actuele aspecten zijn:

• Zuurstofleverancier

• Koolzuurgas verbruiker

• Versteviging van grondelementen

Maar wat is een boom nou eigenlijk?

Volgens de Van Dale; een houtachtig gewas met een zeer groot wortelgestel en enkele stevige, houtige en secundair verdikkende, overblijvende stam, die zich pas op  zekere hoogte boven de grond vertakt. Jammer dat het woord levende er niet in voorkomt! 

Als we dan naar de voorwaarden kijken die de boom over het algemeen stelt aan de groeiplaats omstandigheden wordt het ineens een beetje ingewikkelder. Hier spelen:

• Doorwortelbaar volume

• Kwaliteiten van de bodem

• Hangwaterzone

• Cappilaire zone

• Grondwater zone (seisoengebonden)

• Kwaliteit van het water.

Doorwortelbaar volume

In west Nederland liggen we onder zeeniveau en wonen we in een delta (uitstroomgebied). De ruimte die dan overblijft om op te wonen en te verbouwen wordt sterk beperkt door de hoge grondwaterstand. Dit is de reden dat de kwaliteit van het water dan ook sterk wordt beinvloed door de contactzones met het water in de rivieren en kanalen.

Wat betreft de waterkwaliteit zijn we in deze delta afhankelijk van wat Frankrijk, België, Oostenrijk en Duitsland in de Rijn, Waal en IJsel, Lek en Maas wordt geloosd. Met name fosfaten hebben een sterke invloed op wortelgroei. Maar ook de zuurgraad van het water en de bodem beïnvloeden de bacteriën en de schimmels die zorgen voor de overdracht van voeding in de wortel en deze zijn erg gevoelig voor zuurgraadveranderingen.

Bomen betrekken het water uit de capillaire zone en fluctueert dit, dan is opname niet of verminderd meer mogelijk. Gelukkig hebben de meeste gronden een reinigende werking maar ook daar is een maximum aan. Naast bovenstaande problematiek hebben we ook te maken met bodemdaling en inklinking.

Wist u dat zowel de bacteriën als de schimmels weer actief worden bij een bodemtemperatuur van boven de 5 graden? Daarna gaan de gewassen weer groeien. 

De doorwortelbare diepte is hoe diep je in het groeiseizoen moet graven voordat je op het grondwater stuit.

Kwaliteiten van de bodem

Voor een gedeelte al behandeld maar nu specifiek over vruchtbaarheid waarvoor voldoende Stikstof / Fosfor / Kalium en sporenelementen nodig zijn.

Kijk naar de mammoetbomen in Amerika (Sequoadendron giganteum), die vergaarden voldoende voeding en van voldoende kwaliteit om 116 meter hoog te worden. De voorwaarden die voor deze bomen gelden zijn kwaliteit voeding, voldoende hemelwater, een goede bodemstructuur en doordingbaarheid van de bodem.

Toen kwam de mens, met voertuigen die de bodem verdichten, met asfalt voor de bereikbaarheid met de consequentie dat de groeiplaats dusdanig werd verstoord dat de groei van de bomen sterk verminderde. Oh, ja en voor onderhoudsvrije tuinen geldt: slechte toetreding van hemelwater in de bodem en dus wateroverlast. Ook bomen in het stedelijk milieu staan hoofdzakelijk in een situatie waarbij ze niet op een natuurlijke manier voeding krijgen, in de bestrating! Hoe is het mogelijk dat ze zonder direct hemelwater en voedingsaanvoer zo groot kunnen worden?

De extra en actuele aspecten zijn:

Zuurstofleverancier

• Ja bomen leveren zuurstof via het bladgroen en nee bomen gebruiken netto geen zuurstof!

• Maar de schimmels en bacteriën die in symbiose leven met de wortels wel. 3% in het groeiseizoen, is er minder dan 16% aanwezig in de bodem dan gaan ze slechter functioneren. Dit kan ontstaan door een te sterke verdichting, wateroverlast, moerasgas of leidinggas.

Koolzuurgas verbruiker

• Tijdens het assimilatieproces heeft het bladgroen koolzuurgas nodig. Dus alle levende bladgroen heeft koolzuurgas nodig. Bomen, gras (geen kunstgras), ontluikend graan, varens, riet, struiken, landbouwgewassen, etc.

• Ontdoen we ons van die groene gewassen vormt dat een vermindering van zuurstof opbrengst en een overmaat van koolzuurgas.

Versteviging van grondelementen

• Wortels houden grond vast anders zouden ze omvallen. Hierdoor ontstaat een verstevigde bodem voor bijvoorbeeld dijken. Helaas zijn de dijkbewakers veelal mensen die dit niet goed doorhebben, die denken alleen aan de zeldzame keren dat er een boom omwaait.

• Vergelijk een bodemstructuur van een bos met de bodemstructuur van een voetbalveld en dan weet je meteen dat bomen ook een verstevigende bodemfunctie hebben.

Grijs

Met grijs wordt hierin bedoeld, de door mensen aangebrachte bebouwingen en wegen. Waar vroeger het bos en de bomen werden gebruikt door verzamelaars wordt het nu vaak gezien als sta in de weg. Samen voor Kaag & Braassem is daarom continu op zoek naar een acceptabel evenwicht.

Zoals een wethouder eens aan mij vertelde toen hij kenbaar maakte om een wijk van voormalig vliegveld Valkenburg te maken, "ík dacht dat je kinderen had, willen die later ook nog ergens wonen?" en weg was mijn gedachte van een mooi park! Inderdaad, wanneer je welzijn wilt nastreven is daar zeker woongelegenheid bij nodig. Maar.... en balans met de natuur is bij het welzijnsbevinden een onlosmakelijk onderdeel!